De ene persoon wil atletisch hoge toppen scheren; de andere wil gewoon ooit een gezonde oude dag bereiken. Jij en ik delen het gezamenlijke doel om het beste van ons leven te maken terwijl we hier op aarde rondlopen. Allemaal doen we dit op de gezondste en meest productieve manier mogelijk. Ik denk hieraan terwijl we een weekje op verlof zijn in Frankrijk – een heerlijke omgeving om buiten te zijn, veel te bewegen en te genieten van het moois dat de natuur biedt.
Ons lichaam is ontworpen om te bewegen
Op onze Facebook-groep stelt ondertussen iemand de volgende vraag:
Ik geraak zo moeilijk op gang om ook maar 1 kg af te vallen. Is het dan ook echt nodig om bij deze levensstijl te sporten?
Opvallend toch dat we allemaal zo hardnekkig gefocust blijven op gewichtsverlies. En waarom zo’n afkeer om te sporten? Een betere kijk is een gebrék aan lichaamsbeweging als ongezond te catalogeren. Zo denken, brengt je dichter bij je gezondheidsdoelen. Wel zal het moeilijker zijn om een nieuw sportprogramma te starten vooraleer je je metabolische gezondheid verbetert dan wanneer je een betere vetverbrander bent geworden.
In dit artikel filosofeer ik over ons lichaam als bewegingsmachine. Regelmatig sporten maakt voor mij absoluut deel uit van een gezonde keto levensstijl.
Constant in beweging zijn, is menselijk
In de hele menselijke geschiedenis is onze capaciteit om te wandelen, te lopen en fysiek actief te zijn essentieel voor het leven. We spreken al snel over een periode van bijna twee miljoen jaar als jager-verzamelaars, gevolgd door meer dan 10.000 jaar als herders en boeren. Het feit dat we hier nog rondlopen en deze planeet “overheersen”, betekent dat we als mensensoort succesvol waren. Tot nu toe tenminste.
Onze oer-oer-oer-voorouders van primaten waren langzamer en zwakker dan veel van de grote dieren waarop ze uiteindelijk leerden jagen. Ze waren meesterlijk behendig. En hun lichaam en ledematen waren voornamelijk aangepast om in bomen te leven, waar ze lekkers konden vinden. Zo waren ze ook veilig en ongrijpbaar voor roofdieren die laag bij de grond leefden. Hoe is het zover gekomen dat ze die andere soorten wisten te domineren, erop begonnen jagen en sommigen zelfs konden uitroeien?
Op twee voeten lopen was een doorbraak
Hoe heeft Homo Sapiens zelfs later de evolutierace met eerdere soorten van ons geslacht overwonnen? Overwon ons brein over de spierkracht, of was het andersom? Of zijn onze spieren en hersenen tegelijkertijd geëvolueerd? Op bijna elke maatstaf van menselijke kracht en prestaties waren vroege mensachtigen (en zelfs één uitgestorven lijn, de Neanderthalers) superieur aan Homo sapiens.
We hebben stapsgewijs een kritische evolutie doorgemaakt door geleidelijk aan lange afstanden te overbruggen. Wetenschappers zijn over het algemeen van mening dat onze capaciteit om op twee voeten te lopen een doorbraak betekende. Met de rudimentaire instrumenten die beschikbaar waren voor de vroege mens, zou het moeilijk en gevaarlijk zijn geweest om een antilope neer te halen. Toch zijn er aanwijzingen dat mensen al eventjes grote prooien aan het doden en eten waren vooraleer speren en andere wapens werden ontwikkeld.
Een overtuigende theorie stelt dat het vermogen van vroege mensen om lange afstanden te lopen (en af en toe te rennen) in warme klimaten hen in staat stelde grote, snelle prooien te volgen totdat de dieren uitgeput raakten door hitte en uitdroging. Niet in staat om te rennen of te vechten, moesten ze het onderspit delven. Hadden we dit op wandeltempo gedaan, zouden we tekort zijn geschoten. Vroege mensen deden spurtjes toen ze aan een roofdier of andere dreigende gevaren wilden ontsnappen.
We hebben de juiste uitrusting
Dr. Dan Lieberman en collega’s hebben evolutionaire aanpassingen in onze anatomie en fysiologie geïdentificeerd. Allemaal positief voor ons vermogen om te lopen en lange afstanden te overbruggen. We hebben een aantal kenmerken die in ons voordeel spelen. Je zult ze zelf opmerken de volgende keer dat je gaat lopen!
- Verende pezen en spieren in de benen die in efficiënte harmonie werken. Terwijl de veerachtige, vezelachtige pezen uitrekken, laden ze op met potentiële energie. De spieren dragen bij aan de stabiliteit terwijl de pezen ons vooruit stuwen.
- Extra grote bilspieren die voor een sterke en stabiele heupen & romp zorgen.
- Een rechtopstaande houding, een uitzonderlijk evenwicht en een stabiel hoofd en nek. Merk op dat die kenmerken ons in staat stellen om een aantal dingen tegelijkertijd te doen. We bewegen ons op twee voeten, terwijl we ons bewust blijven van onze omgeving en gefocust zijn op een ver verwijderd object. Sommige mensen zijn van mening dat ons goed ontwikkelde vestibulaire systeem (het gebied van het binnenoor dat het evenwicht controleert) mogelijk substantieel heeft bijgedragen tot ons overlevingssucces.
- Zweetklieren, waaraan mensen een overvloed hebben. Zweten zorgt voor effectieve verdampingskoeling of thermoregulatie. We passen ons aan warmte aan door meer te transpireren naarmate de temperatuur en ons activiteitenniveau stijgen. Het feit dat we geen vacht hebben, minimaal lichaamshaar en een hoge verhouding tussen oppervlakte en lichaamsgewicht zorgt ervoor dat meer huid wordt blootgesteld aan het verkoelende effect van de lucht. Uniek is ook dat ons ademhalingspatroon losgekoppeld is van de stappen die we zetten. Zo kunnen we tijdens de ademhaling lichaamswarmte door onze longen afvoeren, iets wat viervoetige zoogdieren niet kunnen.
- We kunnen ook makkelijk vetten verteren, opslaan en gebruiken als een efficiënte brandstofbron. Vetten bevatten zoals geweten tweemaal zoveel calorieën per gram als suiker. Dat is bijzonder handig om grote afstanden te overbruggen. Vet wordt bovendien zeven tot tien keer efficiënter gemetaboliseerd als suiker.
- Voeten die uniek zijn aangepast aan het lopen en versnellen, met hun veerachtige bogen en korte tenen. Elke voet is een mooi samenspel van 26 botten, 33 gewrichten, 107 ligamenten en 19 spieren en pezen, die tegelijkertijd demping, veerkracht en controle bieden op verschillende niveaus.
Traag maar slim
Ondanks al die evolutionaire aanpassingen, lijken mensen fysiologisch gebrekkig. Jonge kinderen tot volwassenen opvoeden vereist (niet-productieve) jaren van verzorging en training. Onze topsnelheid is bovendien langzaam in vergelijking met wilde dieren van vergelijkbare grootte.
Natuurlijke selectie brengt compromissen met zich mee. Mensen hebben een groot uithoudingsvermogen ontwikkeld, maar we zijn niet erg snel. Het snelste landdier, de cheetah, is gespecialiseerd in het snel vangen van prooien, maar heeft dan weer weinig uithoudingsvermogen. En de capaciteit van de mens om efficiënt vet op te slaan is nuttig voor het overleven van hongersnoden, maar brengt een hoog risico op zwaarlijvigheid met zich mee. Zelfs de grootte van onze hersenen is een soort compromis. Het grote menselijke brein is een hongerig orgaan, dat ongeveer een kwart van de energiebehoefte van het lichaam in beslag neemt. Daardoor gaan calorieën ‘verloren’ die productiever ingezet konden worden voor kracht en snelheid.
Ons brein bracht ons vuur
Toch hebben onze hersenen ons goed gediend. Dat ontwikkelde brein van ons zorgde voor vuur. We begonnen te koken en voedsel met gereedschap te pletten. Taai plantaardige en dierlijke vezels versnelden het kauw- en verteringsproces. Zo konden we grotere hoeveelheden eiwit en vet door het lichaam jagen. (Gekookte voeding levert meer dan tweemaal de bruikbare voeding van rauw voedsel: cellulose en de eiwitten van spiervezel denatureren bij hoge temperaturen, waardoor ze zachter en gemakkelijker te verteren zijn voor het lichaam. Lees de boeken van Michael Pollan voor meer hierover. )
De boost in voedingsstoffen die we kregen door voedsel van hogere kwaliteit te consumeren, zorgde ervoor dat we meer hersenkracht ontwikkelden. Zo werden mensen slimmer. Dat verbeterde onze sociale vaardigheden. We werden beter in de jacht. Handiger ook om gereedschap te maken. Vuur beheersen hielp ondertussen meer dan voor het koken alléén. Door het afschrikwekkende effect van vuur op wilde dieren konden mensen langer slapen zonder angst voor roofdieren. Diepere REM-slaap hielp onze hersenfunctie en onze groei verder. En slaap is zo belangrijk!
In de loop der tijden werden mensen machines die vet konden opslaan en verbranden. Vetten en eiwitten vormen de cruciale bouwstenen voor hersenen en spieren. Vet is energierijker en heeft een grotere voedingsstofdichtheid dan koolhydraten. Zo bleven de Inuit gezond zonder koolhydraten te consumeren. Mensen kunnen zonder vetten niet overleven. De vroege mens ontwikkelde ook het vermogen om (energiearme) koolhydraten op te slaan door ze met behulp van insuline efficiënt om te zetten in (energierijk) vet. In tijden van overvloed kunnen we vetten opslaan voor later. In tijden van nood kunnen we het weer aanspreken. Zo kunnen we periodes zonder voeding handig overbruggen zonder te moeten ’tanken’.
Concurrerende evolutionaire trends
Het is eigen aan onze evolutie om te lopen, te wandelen en actief te blijven. Tegelijkertijd zijn we geboren om waar mogelijk energie te besparen. Rust en ontspanning horen bij het leven. In de wereld van onze voorouders waren calorieën een schaars goed. Het calorieverbruik verminderen leverde hen overlevingsvoordelen op. Ze konden die energie opslaan voor periodes zonder voeding.
Voor de moderne mens heeft die genetische neiging om calorieën in onze frigo te stoppen echter een evolutionair dilemma gecreëerd. Onderzoeker James H. O’Keefe en zijn collega’s beschrijven een “millennia-oude connectie, namelijk het evenwicht tussen energieverbruik, inname van calorieën en passende hormonale reacties.”
Met andere woorden, de link tussen onze innerlijke natuur en de omgeving waarin we leven is grotendeels verbroken. “Tot een eeuw of zo geleden,” zegt O’Keefe, “waren mensen nog nooit eerder in de geschiedenis routinematig blootgesteld aan calorierijke, sterk bewerkte voedingsmiddelen die meer bevatten dan de calorieën die nodig zijn om te functioneren.”
Dit gold misschien voor de meesten, maar niet voor iedereen. Dr. Michael Eades spreekt vaak over het gemummificeerde bewijs en de artistieke vertolkingen van de meelachtige Egyptische cultuur. Een hoog lichaamsgewicht kan een teken zijn geweest van rijkdom en status. Anderzijds lijkt het dat een veel kleiner percentage van de mensen in eerdere tijden overgewicht had. We beginnen te zien dat deze aangeboren neiging om de weg van de minste weerstand te nemen en zoveel te eten als we willen een grote rol speelt in de gezondheidsproblemen en stijgende kosten voor gezondheidszorg belegering van moderne mensen. Zwaarlijvigheid en suikerrijke eetstijlen creëren een vruchtbare voedingsbodem voor een verscheidenheid aan moderne ziekten, vooral diabetes type 2.
Onze missie met ketohuis
Daarin ligt onze hoop van het werk dat we met ketohuis doen. De juiste informatie geven zodat we gezonder kunnen worden. Zo herstellen we de relatie met wie we zijn en hoe we verondersteld worden te leven. Dit betekent niet dat we een plek van rust en comfort opzoeken. Het vereist dat we ons actief verzetten tegen het aangeboren verlangen om sedentair te zijn en te eten wat binnen handbereik ligt.
We leven in een unieke periode in de menselijke geschiedenis. Elk van ons heeft een uitgebreide keuze uit uiteenlopende levensstijlen. Ons lichaam evolueerde niet om de hele dag stil achter een computer te zitten. En toch is dit wat velen doen. We zijn anderzijds ook niet geëvolueerd om ultra-marathon-lopende machines te worden. We moeten ons écht niet te pletter sporten. De juiste richting brengt je al ver in het leven. Ons doel moet zijn om een plek tussen die extremen te vinden, en een levensstijl aan te nemen die past bij het ontwerp van ons lichaam. Homeostase (evenwicht) met hormese (korte stressmomenten) als het pad naar excellentie.
Dagelijks bewegen – en zelfs af en toe sporten – is voor ons absoluut cruciaal als deel van een gezonde keto levensstijl.
Verdere verdieping
Interesse in verdere verdieping van de antropologische lens en achtergrondinformatie over de voeding van de Egyptenaren? In onderstaande presentatie neemt ‘Protein Power’ Dr Michael Eades ons mee op een fascinerende reis.
——
Een gezonde levensstijl is nu belangrijker dan ooit. Daarom bieden we onze beide keto-boeken aan met korting om graag ons eigen steentje bij te dragen in je gezondheidsavontuur.
Blijf je goed voeden, sporten en in de frisse lucht komen! 💪😷
