Pascale Naessens komt later deze maand uit met een boek uit over keto. Het boek heet “Ketokuur, een nieuw leven in 14 dagen”.

Toen ik deze blijde boodschap deelde met de leden van onze facebook groep, kwamen er snel gemengde reacties. De ene was positief: haar boek bevestigt dat een keto levensstijl heel wat waarde heeft. Iemand anders zag het toch vooral als een opportunistische ‘marketingzet’.  Zoals vaak ligt de waarheid wellicht in het midden.

De alternatieve lens voor mensen met problemen

Persoonlijk ken en volg ik Pascale Naessens niet echt, hoewel ik bewondering heb voor haar ondernemersparcours. Wel weet ik dat ook dit nieuwe boek een verdere stap kan betekenen richting ‘normalisatie’ van keto in Vlaanderen. De alternatieve lens en brede boodschap errond is voor heel wat mensen ‘met issues’ hoopgevend. Het zal hen verder prikkelen juistere vragen te stellen dan wat de voedingspiramide nu ‘als oplossing’ adviseert. En wat we als maatschappij stiekem nog steeds aan zwaarlijvigen als vrij onzinnige boodschap meegeven: “Eet minder, beweeg meer!”

Begin er maar eens aan als je hele systeem van hormonen, honger en verzadiging totaal gestrand is.

Gelukkig lijkt dat laatste ook te veranderen. Het coronavirus zou hier wel eens een extra catalysator voor kunnen zijn. Je leest steeds vaker berichten dat metabolische aandoeningen (en dus ook vaak je buikomtrek) corona verergert. Coronapatiënten op intensieve zorg hebben vaak overgewicht. Dat moet toch stilaan een belletje doen rinkelen. Geef je jezelf wat tijd kan je met voeding ontzettend veel fixen.

Korte termijn kijk de juiste?

Anderzijds moeten we ons ook bewust zijn van het gevaar. En dat is de korte termijn lens. Pascale Naessens bekijkt keto als een korte kuur. Een detox dus. Niet als haar manier van eten, zoals je kan horen in dit interview met Radio1 begin dit jaar. In mijn ogen omdat zij, net als Lichter-auteur William Cortvriendt nog niet helemaal door heeft hoe je best naar keto en glucose-verbranding kijkt. Gezond keto is naast een aantal gezonde voedingsconcepten ook ‘niet-eten’ (leverglycogeen uitputten) en sport (spierglycogeen uitputten) met momenten in de mix gooien.

Dan pas word je op termijn opnieuw ‘metabolisch flexibel’ en haal je maximaal resultaat voor de belangrijkste doelstelling: een gezond lichaam. Om wat extra duidelijkheid hierover te verschaffen, geef ik in dit artikel nog eens mee hoe ik wél naar keto zou kijken.

De verbazingwekkende effecten van keto

Zeer koolhydraatarme, ketogene eetstijlen hebben een aantal verbazingwekkende effecten. Hieronder beschrijf ik precies wat keto is en wat een aantal van die effecten zijn. Keto is interessant om een aantal redenen. De belangrijkste reden is dat door simpelweg de hoeveelheden koolhydraten, eiwitten en vetten die je eet te veranderen, je verschillende fysieke reacties kan veroorzaken in je hersenen en de rest van je lichaam. Uiteenlopende onderzoeken hebben krachtige resultaten opgeleverd. Om die reden blijf ik het onverklaarbaar vinden dat niet méér mensen branden van nieuwsgierigheid en verlangen om keto uit te spitten en tot op het bot beter te begrijpen. Dat sommige mensen zich ertegen verzetten, is verbijsterend. Follow the money als aloude credo.

De vreemdste reactie van allemaal is die van gezondheidsspecialisten die de therapeutische waarde van ketogene diëten weliswaar inzien, maar vervolgens in hun hoofd twee overtuigingen trachten te verzoenen. Die eerste oude overtuiging: ze hebben het idee ontwikkeld dat een gezonde eetstijl noodzakelijkerwijs veel (goede) koolhydraten, weinig vetten, weinig dierlijke producten en veel planten moet bevatten om gezond te zijn. Die tweede nieuwe overtuiging: hun ‘keto kennis’ doet hen beseffen dat keto buitengewone gezondheidsvoordelen kan opleveren.

Jammer genoeg zorgt deze nieuwe kijk niét voor een kortsluiting in hun brein. Hierdoor gaat de mogelijkheid aan hen voorbij dat een aantal vroegere overtuigingen misschien aan herziening toe is.

Een groot deel van de consternatie over keto en ‘ketogene diëten’ is afkomstig van een soort onbehagen over de minder bekende ketogene modus. Vooral als die langdurig is. Je ziet dat op het eerste zicht ook bij Naessens’ interview rond haar nieuwe boek. En aan de cover. De termen ‘kuur’ en ’14 dagen’s wijzen erop dat je dit best heel even doet. Als een soort van cleanse of detox. En als het even kan zonder al te veel dierlijke producten, dat vertellen je de groene courgettes. Dat laatste moet ons al een hint geven. 

Worden die twijfels verwoord in specifieke bekommernissen, worden ze allerminst empirisch ondersteund. Bepaalde perioden van ons evolutionaire verleden was ketose waarschijnlijk frequent, misschien zelfs de meest frequente toestand van het lichaam. Voor zoverre dit waar is, lijken deze angsten dus ongegrond.

Wat is de juiste definitie van keto?

Keto of een ketogeen dieet is elke eetstijl die ervoor zorgt dat je een hoog niveau aan ketonlichamen aanmaakt, waardoor je in een staat terechtkomt die ketose heet. Het woord keton komt van dezelfde wortel als “aceton”, een van de drie ketonlichamen. De andere twee heten acetoacetaat (AcAc) en bèta-hydroxybutyraat (BOHB). De vorming van ketonlichamen wordt “ketogenese” genoemd.

Ik zie ketonlichamen graag als een manieren om vetten te transporteren. In het bijzonder kunnen ze, in tegenstelling tot veel vetten, gemakkelijk de hersenen binnendringen. Hersenen kunnen voor vele dingen ketonlichamen gebruiken, maar ze zijn vooral nuttig voor energie. Onze hersenen hebben veel energie nodig, dus hoe rijker het bloed is met ketonlichamen, hoe meer de hersenen ze zullen opnemen.

De meeste circulerende ketonlichamen worden in de lever gemaakt. De lever is een meester-metabolisch orgaan dat vaak ondergewaardeerd wordt. Op basis van signalen van over het hele lichaam over welke brandstoffen beschikbaar zijn, regelt het wat voor soort en hoeveel brandstof er moet worden geleverd. Wanneer je voeding voornamelijk vet voor energie levert, of wanneer je meestal energie uit je eigen lichaamsvet haalt, zorgt de lever voor een gestage toevoer van zowel glucose – de vorm van suiker in het bloed – als van ketonlichamen. Dit zijn beide speciale brandstoffen voor een aantal weefsels, zoals de hersenen, die deze brandstoffen beter gebruiken dan vet.

“Diëten werken niet”

Ketogene diëten hebben standaard het vreselijke nadeel dat ze het woord ‘dieet’ bevatten. Daarom dat wij die term NOOIT gebruiken, tenzij om aan te geven hoe dwaas die term wel niet is of hoe je er best anders naar kijkt. Ik heb hier al met voorbeelden trachten aan te geven waarom dit ons op het verkeerde pad zet. Zie bijvoorbeeld:

• Keto is geen dieet maar een eetstrategie
• Dieet dekt de lading niet bij keto
• Waarom onze huidige voedingsrichtlijnen dwaas zijn en diëten dom is

Dieet is dus een slecht gekozen woord; het heeft de verkeerde implicaties. Wanneer je het woord dieet hoort, dan ga je ervan uit dat je op regime gaat en je hoofddoel vetverlies is. Om de verwarring groter te maken, resulteren ketogene diëten meestal nog in vetverlies ook! Aiaiai, o ironie. Dat wil zeggen, het resulteert in vetverlies voor de persoon die aan de basis veel te zwaar is. Voor dat doel is het een top-interventie als die erin slaagt dit te bereiken.

Gewichtsverlies wordt in onze huidige maatschappij zo slecht begrepen dat de meeste mensen oorzaak en gevolg verwarren. We hebben geleerd dat gewicht het resultaat is van een delicaat evenwicht tussen vrijwillige energie-inname en vrijwillig energieverbruik. Wat blijkt nu? Minder eten en méér bewegen lost obesitas niet op, omdat zwaarlijvigheid het gevolg is van biochemische energieregulatiesignalen die het lichaam vertellen om meer vet op te slaan en het niet voor energie te gebruiken, ongeacht hoeveel energie er binnenkomt en hoeveel het lichaam technisch zou kunnen missen. Als je huidige eetstijl deze signalen niet op de juiste manier beïnvloedt, zullen je inspanningen voor vetverlies hélemaal niet of slechts tijdelijk werken.

Aangezien typische diëten voor vetverlies niet ingaan op signalen van energieregulatie, zijn ze van tijdelijke aard. En dus inherent onhoudbaar. Je kan het gewoon niet volhouden. Zolang de signalen aandringen op vetopslag, zal de IkBenWeerOpDieetGegaanDappereStrijder namelijk vechten tegen een steeds sterkere drang om méér te eten en minder te bewegen. Dat manifesteert zich dan in de vorm van honger en uitputting. Hoe meer je wilskracht gebruikt hoe schadelijker voor je lichaam. Vanuit het perspectief van je lichaam lijd je gewoon aan ondervoeding en honger, zelfs als je pakweg 50 kilo te zwaar bent.

Als iemand die goed thuis is in de werking (of niet-werking) van typische “caloriebeperkende” diëten erop vertrouwt  dat “ketogene diëten niet beter kunnen werken dan andere diëten”, komt dat omdat die persoon erkent dat al die andere diëten die ze kennen, stressvol en onhoudbaar zijn. En dat klopt ook! Ze gaan er vervolgens van uit dat dit ook geldt voor de keto-aanpak. Wat niet klopt! En een tijd lang skin in the game hebben, zou hen zelf ook aantonen dat dit niet het geval is. Zeker als je bovendien je resultaten op allerlei manier begint te meten: meer energie, minder gewicht, minder migraine, minder insulineresistent etc.

Denk terug aan de beschrijving van een ketogeen dieet hierboven. Eén van de signalen die van invloed is, is insuline. Voldoende lage insuline is van cruciaal belang voor het vrijkomen van vet uit vetweefsel. Ketogene diëten zorgen ervoor dat overtollig vet als bijwerking wordt opgebruikt. Wanneer je bloedbaan stroomt met vetzuren die al je cellen voeden, heb je geen honger en voel je je niet moe. Dat is namelijk het verschil met energiebeperkende diëten: je hébt toegang tot energie. Het is dus perfect duurzaam.

Eigenlijk is het vrij eenvoudig

Wanneer je metabolisme beschadigd is, heb je geen energie. Heb je geen energie, wil je vaker eten. Spontaan zoek je dan voeding die de schade verergert. Het is een valstrik, maar er is een uitweg. Wanneer je metabolisme gezond is, kan je lichaamsvet verbranden. Door dat lichaamsvet te verbranden, kan je lichaam ook een soort hersenenergie produceren. Die noemen we ketonen, een speciale brandstof. Ketonen voorkomen dat je hersenen suiker nodig hebben. Je krijgt die ketonen niet uit voeding. Je lever maakt ketonen aan voor je brein.

Wanneer je hersenen ketonen kunnen krijgen, heb je altijd voldoende energie en door de band genomen niet zo vaak honger.

Maar het wordt nog beter! De hoeveelheid vet die vrijkomt bij een bepaald insulinegehalte is evenredig met de hoeveelheid vet die je hebt. Dat betekent dat hoe slanker je wordt, hoe langzamer vet uit je lichaam komt en hoe meer honger je krijgt naar net genoeg voedsel om te compenseren wat je vetvoorraden niet kunnen leveren. Denk na over de implicaties hiervan! Dat keto-gedoe zorgt er niet voor dat je voor onbepaalde tijd vet verliest. Het zorgt er eerder voor dat je vet verliest totdat je vetreserves te laag zijn om je meer energie te geven dan je binnenkrijgt. En dit alles wordt gecommuniceerd door signalen die uitmonden in passende honger.

Als er niets anders is dat deze energieregulerende signalen verstoort, is een ketogeen dieet een complete oplossing voor obesitas waarvoor geen wilskracht nodig is of tegen je eigen lichaam. Voor velen is dat de doorbraak. Die kijk hebben ze nodig.

Licht aan het einde van de tunnel

Niet alleen hebben de meeste diëten erbarmelijke succespercentages op vlak van vetverlies, ze zijn ook meestal helemaal nutteloos voor iets anders. Stel dat je bijvoorbeeld een ernstige medische aandoening hebt. Een typische dieettherapie zet dan weinig tot geen zoden aan de dijk. Als jij een ernstige medische aandoening hebt en iemand vertelt je dat ie een dieet kent dat er echt invloed op heeft, loop dan weg of wees alleszins super sceptisch. De meeste specifieke dieettherapieën blijken – wanneer getest in klinische onderzoeken – zeer weinig doeltreffend.

Ketogene diëten staan in schril contrast hiermee. Ze hebben namelijk een lange (100 jaar is lang!) klinische geschiedenis op één bepaald gebied: epilepsie. Ketogene diëten zijn minstens zo effectief als de beste anti-epileptica. De film van Meryl Streep “First Do Not Harm” uit 1997 is hier nog altijd een mooie getuigenis van. Ongeveer 15% van de epilepsiepatiënten die door hun neuroloog op een “ketogeen dieet” worden gezet, worden volledig aanvalsvrij. Ongeveer een derde heeft een vermindering van de aanvallen met 90% en een derde heeft een vermindering van de aanvallen met meer dan 50% (*).

Dat is een ultramoderne behandeling voor die ziekte. Pioniers zoals Paleo Medicina (auto-immuun), Thomas Seyfried (kanker) en Georgia Ede (neurologische aandoeningen) geven aan dat ook voor andere ziektes een andere kijk welkom is.

Daarom ook dat keto eigenlijk in mijn ogen een ander complementair woord verdient.

Dieet is onjuist.
Levensstijl is te breed.
Eetstrategie (de term die ik gebruikte als ondertitel in mijn boek Ketoman) is te beredeneerd.
Medicijn: te veel gelinkt aan Big Pharma én te onnatuurlijk.
Kuur suggereert dan weer dat je het maar even mag doen.
Onlangs opperde ik het woord harnas te gebruiken, maar dat is wellicht te agressief. Zo is het altijd wat.

We hebben dus een nieuwe term nodig. Of we moeten beseffen dat KETO gewoon op zichzelf staat. In dat laatste geval moeten we de term wel blijven ‘waarde geven’ met de juiste invalshoek. Een harnas is daarom de juiste richting. Keto beschermt je lichaam voor een toekomst die je niet wil. Daarom zie ik stiekem elke ketoman of -vrouw in pandemie-tijden gepantserd in een wagen stappen. 🙂

Laten we dus afspreken dat we gewoon KETO houden zoals het is. Op zichzelf. LEVENSLANG. Maar wel de juiste boeken blijven maken die het hele lange termijn plaatje benaderen.

“Ok, het is goed, maar het is onnatuurlijk”

Twee jaar geleden tekende ik al verzet aan tegen de kijk dat keto saai, duur en schadelijk zou zijn. Dat is in 2020 nog altijd de klassieke kijk.  Er zijn veel artsen, onderzoekers en anderen die de therapeutische waarde en het opwindende potentieel van ketogene diëten begrijpen, maar toch het gevoel hebben dat ze niet bijzonder gezond zijn. Ze zien het ketogene dieet als een medische biohack, als een medicament-interventie die waarde heeft in extreme gevallen van nood, maar ook aanzienlijke afwegingen met zich meebrengt. Als dit waar zou zijn, dan zou het volgen van een ketogeen dieet de kosten niét waard zijn, tenzij je te maken had met iets ernstigs om het te rechtvaardigen. Dat is de consensus-gedachte erachter.

Ik heb al vaker geschreven dat er heel wat manieren zijn waarop ketose kan optreden. Keto doen komt daarom in verschillende geuren en kleuren. Ze zijn niet allemaal gelijk! Omdat keto zo flexibel is, is het verleidelijk en relatief eenvoudig om te proberen een toestand van ketose in ons huidige voedingsparadigma te knippen en te plakken. Het is best intuïtief om dat te doen natuurlijk. ALS onze moderne ideeën over wat een dieet gezond maakt, geavanceerde wetenschap vertegenwoordigt en meestal correct is, dan zouden we deze therapie natuurlijk willen integreren in een dieet waarvan we al denken dat het de beste gezondheidsresultaten biedt. Dat lijkt me de grote fout. Net omdat veel van onze moderne opvattingen over wat een eetstijl gezond maakt, in feite niet juist is.

Kijk bijvoorbeeld naar het recente advies van de WHO over verzadigde vetten in coronatijden. Zoals Frédéric Leroy het uitdrukt: belachelijke pseudowetenschap, van een organisatie die de wereld correct zou moeten adviseren op gezondheidsonderwerpen.

Onderstaande afbeelding en info van onderzoekster Zoë Harcombe legt de enorme onzin van dit soort organisaties bloot. Jammer genoeg baseren “gezondheidsexperts” hun advies hierop.

We hebben onze voedingskennis gebaseerd op aannames die niet voldoende zijn getest. In veel gevallen zijn ze helemaal niet getest. In sommige gevallen zijn ze getest, gebrekkig bevonden en worden ze toch nog altijd als waar aangenomen.

Voedingswetenschappen na de landbouwrevolutie

De realiteit is dat onze hele opgetekende geschiedenis plaatsvond na de landbouwrevolutie. Dat betekent dat bijna alles wat we over gezondheid en voeding hebben geleerd, betrekking heeft op de context van een eetstijl met veel koolhydraten uit granen. Gezien vanuit de leeftijd van de menselijke soort kwam graanlandbouw pas recent op het toneel. Dat betekent dat elk bewijs dat we verkrijgen uit de oudste teksten over hoe mensen leefden, nog steeds een weerspiegeling is van een uiterst moderne manier van leven die dramatisch verschilt van de meeste van ons menselijk bestaan. Dat kunnen we niet genoeg benadrukken.

Er is géén bewijs dat we koolhydraatrijk aten vóór de graanlandbouw, althans niet met grote regelmaat. Zelfs onze voormenselijke voorouders haalden waarschijnlijk niet het grootste deel van hun calorieën uit koolhydraten, en onze naaste verwanten van primaten nu ook niet.

Bovendien hebben grote innovaties onze beschikbare voedselvoorziening deze en vorige eeuw beïnvloed. We hebben een snel en efficiënt transport om verse producten over de hele wereld te brengen. We hebben milieucontroles nodig om planten te kweken waar ze anders niet zouden gedijen, omdat ze vaste temperaturen, toevoegingen van voedingsstoffen of een enorme toevoer van water nodig hebben. We hebben plantaardige oliën en plantaardige eiwitten die geëxtraheerd moeten worden en die daarom recente technologie nodig hebben om ze in grote hoeveelheden te verwerven. Zelfs de soorten eetbare planten die we beschikbaar hebben zijn de afgelopen eeuwen enorm toegenomen.

Als we naar de vroege geschiedenis van koolhydraatarme diëten kijken, zien we geen diëten op basis van avocado’s, olijfolie en heel veel vezelrijke groenten. Lees je aandachtig het boekje van William Banting dan zie je dat er veel sprake is van natuurlijke dierlijke producten. We zien geen eiwitshakes en amandelmeelkoekjes. De reden is simpelweg dat die dingen niet gemakkelijk verkrijgbaar waren. Zelfs olijfolie, die sinds historische tijden wordt verzameld, werd tot voor kort waarschijnlijk niet in grote hoeveelheden voor consumptie gebruikt.

Wat ik hiermee wil zeggen?

We vergeten snel. Kennis gaat super snel verloren. Zoals mensen honderd jaar geleden al wisten dat mondmaskers nuttig waren om jezelf én anderen te beschermen, zijn we heel veel kennis van toen kwijt geraakt.

En dat geldt ook voor de wijze waarop we naar gezonde voeding kijken. Een mens een plantaardig dieet met weinig koolhydraten geven is iets dat tot nu toe nooit plausibel zou zijn geweest. Volgens mij is een koolhydraatarm dieet op basis van vlees en vis eerder iets waaraan de mens is aangepast.

Is het daarom dom om te suggereren dat die keto modus meer inhoudt dan ketose? Is er een extra eliminatie-element? Dat wil zeggen dat de voordelen van ketose kunnen worden verbeterd als we keto aanpakken op een manier die meer lijkt op hoe het in het verleden voor ons zou zijn gebeurd? Misschien. We kunnen niet precies weten waar we de grens moeten trekken. Voedingswetenschappen blijft een zwakke wetenschap; het lichaam een complexe entiteit. Maar dat betekent niet dat er niet meer tegelijk gebeurt als we een op vlees/vis gebaseerd keto eetstijl hanteren dan wanneer we op andere manieren ketose bereiken.

Voor mij is het daarom eenvoudig. Laten we gezond verstand gebruiken. Laten we keto juist doen. Vlees. Vis. Vezels. Goeie Vetten. Keto op vlak van voeding juist aanpakken is conceptueel maximaal terug gaan eten en leven zoals onze grootouders of overgrootouders. Mijn oma at bijvoorbeeld wekelijks lever of niertjes.  Wie doet dit nog? Ik snap het wel. We leven in een heel andere maatschappij. Wat voor hen vanzelf ging na de industriële revolutie is in onze huidige maatschappij een enorm hindernissen-parcours geworden…maar eens je gewoontes ontwikkelt die dit benadert, merk je dat de baten die ‘kosten’ ruimschoots overtreffen.

Hopelijk helpt dit artikel je verder juist naar keto te kijken.

——

Een gezonde levensstijl is nu belangrijker dan ooit. Heb je geen interesse in de korte kuur, maar eerder in het levenslange avontuur, volg dan zeker één van onze drie online programma’s

• Start to Keto – 21 dagen programma (voor starters met de brede keto levensstijl)
• Keto Optimalisatie – 25 dagen programma (voor ketomannen en ketovrouwen die hun huidige aanpak verder willen optimaliseren)
• Kinder Keto – 12 dagen programma (voor ouders die gezond eten & leven samen met hun kinderen willen aanvatten)

Blijf je goed voeden, sporten en in de frisse lucht komen!  💪😷