De hele coronacrisis is na meer dan één jaar enorm gepolitiseerd en sowieso ga ik op dit platform nooit de politieke kaart trekken, maar in dit artikel moet me toch iets van het hart over het verschil tussen maatregelen die levens redden of levens beperken. Het verschil tussen beide begrijpen is wat mij betreft essentieel in een goed werkende vrije samenleving. 

Zoals heel wat kinderen moet Mateo op school permanent een masker dragen. Onlangs had ik met hem een gesprekje over de onzin van bepaalde maatregelen en waarom we soms (al te lang) levens beperken vanuit een verkeerde kijk op wat het betekent om levens te redden.

Wat betekent het om iemands leven te redden?

Zie je iemand in een levensbedreigende noodsituatie en grijp je in om de dood rechtstreeks te voorkomen? Dan heb je een leven gered. Haal je iemand uit een brandend gebouw? Reanimeer je iemand na een hartstilstand? Of voer je een operatie uit om een dodelijke tumor te verwijderen? Knap, je hebt een leven gered.

Bij levensreddende handelingen zijn alleen de mensen betrokken die worden gered en de mensen die hen redden. Er zijn geen andere mensen bij betrokken.

Wat telt niet als het redden van een leven?

Een brede beperking van het leven van iedereen, bedoeld om het aantal doden te verminderen, is iets anders dan het “redden van een leven”. In deze gevallen is er geen stervende persoon die een tussenkomst nodig heeft om zijn leven te redden. Er zijn statistische kansen op overlijden van bepaalde oorzaken waarvan de beperking als doel heeft die kans te verminderen.

Een snelheidsbeperking opleggen is bijvoorbeeld bedoeld om het aantal en de ernst van verkeersongevallen – en daarmee het aantal doden als gevolg daarvan – te verminderen.
Als het gaat om beperkingen – en dit in tegenstelling tot bij het redden van levens – kunnen we  dus niet naar een bepaalde persoon verwijzen en zeggen “jouw leven is door deze beperking voor iedereen gered”. We kunnen niet weten welke mensen zouden zijn gestorven zonder de beperking.

Persoonlijk zou ik bijvoorbeeld iedereen aanraden om gezond keto te leven omdat het een slimme strategie is in een kwaliteitsvol leven, maar ik ga je geen “beperkingen opleggen” omdat ik van mening zou zijn dat dit levens “kan redden”.

De belangrijke rol van levenskwaliteit

Net zoals we niet kunnen weten van wie het leven werd gered door een beperking, kunnen we ook niet weten welke bijwerkingen ze hadden en op wie. Als we auto’s helemaal zouden verbieden, zouden we het aantal verkeersdoden verminderen, maar we zouden ook andere dingen in gang zetten die tot andere sterfgevallen leiden en tot een algehele verminderde kwaliteit van leven voor bijna iedereen.

Sommige beperkingen zijn heel redelijk. Snelheidsbeperkingen in schoolzones vormen een waardevolle afweging tussen de paar seconden tijd die je verliest om een school te passeren en het terugdringen van de dood van kinderen die te jong zijn om het gevaar op zo’n weg correct in te schatten.

Brede beperkingen, uitgevaardigd zonder voldoende rekening te houden met hun bijwerkingen, kunnen dan weer redelijkerwijs niet worden gerechtvaardigd.

De laatste tijd zijn de beperkingen veel verder gegaan dan wat redelijk of gerechtvaardigd is. De reactie op de covid-19-pandemie was om de ene beperking na de andere in te voeren en te beweren dat het levens redt. Maar hiermee “red je geen levens”. Het beperkt levens.

Experts en politici redden géén levens

Eerstelijnswerkers die ernstig zieke patiënten helpen, redden inderdaad levens. De experts en politici die beperkingen opleggen, redden géén levens. Ze beperken levens. Ze hebben overdreven gereageerd op de ernst en de duur van deze beperkingen, en ze hebben de omvang van de bijwerkingen verwaarloosd. Als gevolg van deze beperkingen zijn miljarden mensen economisch zwaar getroffen. Ontzettend veel mensen zagen de toegang tot gezondheidszorg verminderd. Miljarden mensen verloren het sociale contact met vrienden, familie, collega’s en zelfs de vreemden die ooit vrienden of familie konden worden. Miljarden mensen lijden onder deze beperkingen.

Die bijwerkingen kosten levens. Niet-gediagnosticeerde, behandelbare ziekten leiden tot sterfgevallen. Sterfgevallen door zelfmoorden nemen toe. En sterfgevallen zijn niet het enige. Een lagere levenskwaliteit is een verschrikkelijke prijs die we betalen. Het gaat om kostbare dagen en maanden van ontelbare levens.

Erger nog, veel experts en politici blijven onredelijke beperkingen opleggen die het aantal waarschijnlijke sterfgevallen nauwelijks verminderen.

In vele landen zijn er bijvoorbeeld verplichtingen die mensen na een reis in quarantaine plaatst, of hen vraagt in het openbaar maskers te dragen, ook al is de kans op overdracht van deze mensen miniem. Er is sprake van “vaccinpassen” of “coronacertificaten” die niet-gevaccineerde mensen zouden verhinderen opnieuw de samenleving binnen te gaan, zelfs nadat iedereen die een vaccin wilde en nodig had, er een had gekregen en dus geen significant risico loopt door niet-gevaccineerde personen.

Golf na golf van beperkingen hebben ons stilaan uitgeput en velen van ons accepteren elke nieuwe beperking, omdat we (onbewust?) aanvaard hebben dat het doel is levens te redden. In plaats daarvan moeten we een lijn trekken en zeggen dat we alle beperkingen weg willen.

We moeten onderscheid maken tussen levensbeperkingen en het redden van levens. We willen levens redden. We willen ze niet onredelijk beperken.

Wat denk jij?