Zonder overdrijven kan je in 2018 stellen dat het overgrote deel van de wereldbevolking het hele leven een koolhydraatrijk dieet consumeert. Een tijdje niet eten (periodiek vasten) of het volgen van een ketogeen dieet kan je weliswaar helpen met de productie van ketonen. Toch duurt het even voor je lichaam overgaat op vetverbranding als belangrijkste brandstofbron.

Stel je even het volgende voor. Je krijgt vanaf morgen te horen dat je naar een ander land moet verhuizen. Je wordt er geacht zes maanden te blijven. Uiteraard zal het je tijd kosten om de taal te leren en je aan te passen aan de cultuur. Je zult de transitie overleven. Maar hoe langer je er bent, hoe meer je je aanpast aan de cultuur en het leven ter plaatse. Na een tijd ben je helemaal thuis in dat nieuwe land. Het voelt aan alsof je er altijd hebt gewoond.

Bij de adoptie van een keto levensstijl is het exact hetzelfde. De aanpassing kost tijd. Maar houd rekening dat de implicaties voor je gezondheid, gewicht, mogelijke (pre-) diabetes, maar ook atletische prestaties en levensduur diepgaand kunnen zijn. Iedereen heeft in zijn vriendenkring wel iemand die behoorlijk mager is. Zoals zo goed als iedereen heeft die in zijn of haar lichaam 1600 tot 2000 calorieën in de vorm van glycogeen.

Hoeveel vet kan die persoon opslaan, denk je? Tot grote verbazing van de meesten kan zelfs zo’n slanke persoon 30.000 tot 60.000 calorieën in de vorm van vetten opslaan! Bij een gemiddeld persoon kan dit aantal oplopen tot 100.000. En iemand die zwaarlijvig is, kan zelfs 200.000 calorieën vet opslaan.

We hebben dus totaal géén tekort aan energie door alle lichaamsvet dat we ter beschikking hebben.

Daar staat tegenover dat het ons vaak ontbreekt aan het vermogen om dat lichaamsvet aan te boren. Of efficiënt te gebruiken. Onderzoek toont aan dat baby’s en kinderen goed in staat zijn om die voorraad vetten te gebruiken. Jonge mensen zijn bijzonder. Het is met het ouder worden dat de lichamelijke magie wat wegebt.

Bij het opgroeien neemt dit vermogen om eigen vetten te gebruiken af. We worden afhankelijker van onze veel kleinere koolhydraatvoorraad. Anekdotisch viel het me in het verleden altijd op dat wanneer Timo (4.5 jaar) voor de grap in het Ketonix-toestel blaast hij veel hogere waardes heeft dan zijn broer. En zijn techniek is dan nog heel primitief.

De vraag die ik me hierbij stel: is dit het verschil tussen 4.5 jaar en 7 jaar? Heeft Mateo (7 jaar) al méér “koolhydraatschade” (indien je dit kan stellen) opgelopen dan zijn jongere broer? Is Timo nog dichter bij zijn magische ‘baby-metabolisme’ en gaat ie in de komende jaren ook minder efficiënt worden? Vreemd om dit zo te formuleren, maar dit soort zaken zijn wel intrigerend als je nadenkt over het proces van keto-aanpassing.

Baby’s worden namelijk geboren in ketose. Ze kunnen ketonlichamen gebruiken aan een tempo dat vijf tot veertig keer groter is dan volwassenen. En dus is het allerminst dwaas te zeggen dat het verminderde vermogen om vet als brandstof te gebruiken een impact is van onze voedingskeuzes, met de nadruk op granen en andere koolhydraten.

Uit bepaalde studies blijkt dat koolhydraatrijk eten onze metabolismes beginnen te “manipuleren” om koolhydraten als brandstof te verkiezen. Je hoort mensen vaak zeggen dat glucose de favoriete energiebron van het lichaam (of de hersenen) is. Een alternatieve uitleg kan zijn dat onze natuurlijke toestand ‘in ketose’ is, en het onze huidige voedingsgewoonten zijn die dit proces onderbreken. We programmeren zo ons lichaam om een ​​koolhydraat-afhankelijk metabolisme te ontwikkelen.

Is er een manier om opnieuw onze grotere energiereserve (vetten) aan te boren?

Ja, en dat ​​proces wordt keto-aanpassing genoemd. Keto-aanpassing is de reactie van het lichaam op het beperken van koolhydraten. Als we keto-aangepast zijn, zijn we geëvolueerd van voornamelijk koolhydraten voor onze energiebehoeften naar voornamelijk vet (en dus ketonen) voor onze energie.

Na een week op een ketogeen dieet zijn er significante dalingen in fysieke prestaties. Na ongeveer zes weken, soms langer, beginnen prestaties stilaan weer te verbeteren.

Hieruit wordt algemeen aangenomen dat keto-aanpassing een periode is van een aantal weken tot een aantal maanden. Op basis van langetermijngegevens verzameld door topsporters die een koolhydraatarm dieet hebben gevolgd (zie FASTER studie onder andere), kan je stellen dat keto-aanpassingen blijven plaatsvinden, zelfs een jaar na de start van de nieuwe eetstijl. Die reeks aanpassingen naar vetverbranding zijn uitgebreid. Er is geen duidelijk moment waarop iemand volledig is aangepast en al deze veranderingen “afgerond” zijn als het ware.

In het proces spelen heel wat factoren namelijk een rol:

• Vorige eetgewoontes
• Hoeveelheid beweging en sport
• Insuline-gevoeligheid
• …

Verder blijkt ook dat deze keto-aanpassingen de hoeveelheid mitochondria (vetverbranding) in een cel verhogen, bloedketonen-niveau verhogen en ervoor zorgen dat het lichaam ketonen in en uit het lichaam op celniveau kunnen verbeteren.

Het idee dat een vet-aangepaste eetstijl in het voordeel speelt van duursporters begint stilaan meer en meer aanvaard te worden. Pioneers zoals Phinney en Volek, maar ook dokter Maffetone hebben deze theorie al meer dan 30 jaar verkondigd. Hoewel de Phinney/Volek bevindingen uit de jaren 80 uitgevoerd werden volgens de regels van de kunst en de juiste academische protocols, waren ze zo tegengesteld aan het geldende paradigma dat wetenschappelijke en atletische gemeenschappen hen totaal hebben genegeerd.

Tot de voorbije jaren. De geest is uit de fles.

Vet-en keto-aangepast worden betekent dat je een klein beetje de magie uit je kindertijd terugbrengt. Die magie uit zich bij iedereen anders maar heeft vaak als gemeenschappelijke deler méér energie en minder gewicht.

Bij mij uit zich dit zoals besproken in mijn artikel over de transitie naar vetverbrander in flexibiliteit én onafhankelijk, twee waardes die ik altijd super belangrijk heb gevonden.

Wetenschappelijke verdieping

Als uitmijter voor zij die zich dieper in de wetenschap willen verdiepen. Jeff Volek en Stephen Phinney zijn één van de pioniers in deze materie. Hun werk is gewoon uitzonderlijk goed.

In deze video spreekt Jeff-Volek in detail over het proces van keto-aanpassing.