Op dag 1 brak het koude zweet me uit. Op dag 2 probeerde ik wat te gaan lopen, maar ik had meer zin om terug in bed te kruipen. Momenten van desoriëntatie. Mijn hele lichaam deed pijn. Het voelde als een griepje. Na zeven dagen voelde ik me weer stilaan de oude. Eindelijk! Stoppen met cafeïne (als je zoals ik vrij stevig verslaafd bent), is niet om te lachen.

In het verleden ben ik al eens cold turkey met koffie gestopt. Ik kreeg spontane huilbuien. Deze keer moest Sofie me gelukkig niet troosten. De voorbije maanden had ik gemerkt dat koffie opnieuw in mijn drank- en levenspatroon was geslopen aan een tempo dat dik overdreven was. Ik voelde me met momenten wat angstiger en moest ook ’s nachts weer vaker naar de wc. Drie tassen had ik al achter de kiezen voor ik goed en wel aan de ontbijttafel zat. En nog een viertal extra in de loop van de dag. Zelfs Mateo sprak me erover aan. “Papa, je drinkt té veel koffie!” Ik heb hier thuis een super duper machine en drink het zwart goedje zo graag. Koffie is ook altijd mijn beste metgezel tijdens vasten-acties. Maar ik besef ook dat cafeïne een kwalijke drug is. En dus wou ik stoppen. Stante pede. Om vervolgens de hele maand maart cafeïnevrij te blijven.

Waarvan is koffie gemaakt?

Koffie wordt gemaakt van de geroosterde zaden van de Coffea arabica en Coffea canephora–planten. Zaden van planten herbergen vaak enkele van de gevaarlijkste gifstoffen en koffiebonen vormen geen uitzondering op deze regel. Ze bevatten polyfenolen (cafeïnezuur en chlorogeenzuur) waarvan is vastgesteld dat ze het DNA beschadigen op niveaus aanwezig in één enkele tas.

Bruce Ames merkt in een artikel over plantaardige pesticiden het volgende op:

“Het is bekend dat gebrande koffie 826 volatiele chemicaliën bevat; 21 ervan zijn chronisch getest en 16 zijn kankerverwekkend bij knaagdieren; cafeïnezuur, een niet-volatiel kankerverwekkende stof bij knaagdieren, is ook aanwezig. Een typisch kopje koffie bevat ten minste 10 mg (40 ppm) van die ‘carcinogenen bij knaagdieren’ (meestal cafeïnezuur, catechol, furfural, hydrochinon en waterstofperoxide). “

Ames is niet de enige die het mutagene potentieel van verbindingen in koffie benadrukt.

Hier is onderzoeker Louise Mennen aan het woord over de veiligheid in consumptie van polyfenolen.

“Sommige polyfenolen kunnen bij hoge doseringen of concentraties carcinogene of genotoxische effecten hebben. Cafeïnezuur, bijvoorbeeld, indien aanwezig op een niveau van 2% in het dieet, veroorzaakt maagtumoren en niertumoren bij ratten en muizen. Lineaire extrapolatie van deze gegevens geeft een aanzienlijk risico aan bij normale voedingsniveaus.”

Pas op, als koffieverslaafde schrijf ik dit zelf niet graag. Ik weet dat koffie helpt om ’s ochtends gezwinder wakker te worden. Het stimuleert ook een goede stoelgang. Anderzijds zou ik beide dingen altijd moeten kunnen doen zonder een stimulerend middel als cafeïne.

Voor heel wat mensen die koffie drinken, is de cafeïne een waardevol onderdeel van dat hele pakket, maar het cafeïne-molecuul werd door planten ontworpen als verdedigingsmiddel. Het is een fytoalexine dat de koffieplant in zijn zaadjes plaatst om dieren ervan te weerhouden ze op te eten. Ook planten willen namelijk niet dat hun baby’s worden gegeten. Hoewel het héél veel koffie kost om je te doden (ongeveer vijfenzeventig kopjes), kent cafeïne een dodelijke dosis bij de mens.

Een paar kopjes koffie per dag drinken kan leiden tot verslaving en negatieve fysiologische effecten hebben bij mensen, waaronder verhoogde hartslag, bloeddruk, bloedglucose en de subjectieve ervaring van acute angst.

Cafeïneverslaving wordt ook in verband gebracht met chronische depressie en angst, en ontwenning aan die stof kan behoorlijk onaangenaam zijn. Een studie door Gareth Richards en Andrew Smith aan de Cardiff University bestudeerde namelijk de wekelijkse cafeïne-inname van 3071 middelbare scholieren. Ze ontdekten dat na correctie voor de effecten van voeding, demografie en levensstijl, er significante positieve correlaties waren tussen de totale wekelijkse cafeïne-inname en angstgevoelens, waarbij koffie de belangrijkste bijdrage leverde aan de cafeïne-inname van deze schoolkinderen.

Cafeïne blokkeert endogene adenosine, waardoor het begin van slaperigheid, veroorzaakt door adenosine, wordt voorkomen. Personen die regelmatig cafeïne consumeren, hebben het aantal adenosine-receptoren in hun centrale zenuwstelsel verhoogd en worden gevoeliger voor normale fysiologische effecten van adenosine. Bij klassiek drugsgebruik, zoals amfetaminen en cocaïne, stimuleert adenosine dopaminergische activiteit in de nucleus accumbens, waardoor dopamine-achtige effecten in dat deel van de hersenen worden geproduceerd, wat het verslavende potentieel verklaart. Cafeïne veroorzaakt geen afgifte van dopamine in de nucleus accumbens, maar leidt tot een afgifte van dopamine in de prefrontale cortex, wat consistent is met cafeïne versterkende eigenschappen. Cafeïne stimuleert ook het glucosegebruik in de nucleus caudatus, die de motorische activiteit en de slaap-waakcyclus reguleert.

Na orale inname wordt cafeïne snel en volledig geabsorbeerd in de bloedbaan, met piekbloedwaarden die na 30 tot 45 minuten worden bereikt. Cafeïne wordt gemetaboliseerd door de lever en wordt via urine uitgescheiden door de nieren. Het wordt snel geëlimineerd, met een typische halfwaardetijd van vier tot zes uur.

Cafeïne heeft een verscheidenheid aan fysiologische effecten op het cerebrale vaatstelsel, bloeddruk, ademhalingsfunctie, maag- en darmactiviteit, urinevolume en trainingsprestaties. Lage tot matige doses cafeïne (20 mg – 200 mg) produceren meldingen van verhoogd welzijn, geluk, energie, alertheid en gezelligheid, terwijl hogere doses eerder symptomen van angst, gejaagdheid en maagklachten veroorzaken.

Laten we koffie dan eerder een gezonde drug noemen. Vele onderzoeken tonen namelijk ook aan dat koffie drinken de levensduur kan verlengen en een positieve factor speelt in de strijd tegen dementie en Parkinson. Cafeïne zou ook de atletische prestaties verhogen en helpt opgeslagen vetten te gebruiken voor energie in een nuchtere toestand: 

Cafeïne als lipolytische voedingscomponent verhoogt het uithoudingsvermogen bij ratten en atleten. Cafeïne is een van de beroemde ergogene hulpmiddelen op atletisch vlak. Van cafeïne is bekend dat het lipolyse stimuleert, waardoor opgeslagen glycogeengebruik niet wordt aangesproken tijdens oefeningen met matige intensiteit.

Zoals bij alles is in het leven zit het vergif dus in de dosering. Mijn conclusie bij bovenstaande: koffie (cafeïne) drinken moet kunnen. Met momenten en mét mate is het een super drug!

Dat gezegd zijnde wil ik ook graag mijn druggebruik met fases kunnen afbouwen.

Hoe lang duurt het om af te kicken van cafeïne?

Afhankelijk van de hoeveelheid koffie die je drinkt, kan het afkicken 48 uur tot twee weken duren. De laatste keer dat ik meer dan 72 uur zonder cafeïne ‘overleefde’, is vijf jaar geleden.

Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat cafeïne-ontwenningsverschijnselen een klinisch relevante entiteit is en het is opgenomen in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.

Elke keer als ik met cafeïne stop heb ik hetzelfde gevoel als na een zware sportwedstrijd. Ik strompel wat rond. Mijn benen doen pijn.

Ik ben niet de enige bij wie zich dit voordoet. Afkicken van cafeïne veroorzaakt milde tot klinisch significante angst en aantasting van het normale functioneren. De ernst van de symptomen varieert van persoon tot persoon en omvat meestal hoofdpijn, vermoeidheid, verminderde energie / activiteit, verminderde alertheid, slaperigheid, verminderde tevredenheid, depressieve stemming, concentratiestoornissen, prikkelbaarheid en een mistig / niet helder gevoel.

Die eerste twee dagen voel je een combinatie van dat alles. In vlagen. Af en toe klopt iemand op je hoofd, tot al die gevoelens verdwijnen.

Je bent eindelijk afgekickt.

Waarom zou je stoppen met koffie te drinken, het smaakt zo goed?

Goede vraag. Waarom überhaupt bepaalde gewoontes veranderen? Persoonlijk vind ik het niet fijn om verslaafd te zijn aan dingen. Zeker niet als ik merk dat mijn consumptie de spuigaten uitloopt en het negatieve effect de mogelijk positieve impact overschaduwt. En ik houd ervan om mezelf af en toe uit de dagen.

Dat gezegd zijnde. In april ga ik weer af en toe koffie drinken. Dat goedje smaakt gewoon te lekker.

Wat zijn de alternatieven voor koffie?

Op dit ogenblik schuw ik ook alle alternatieven voor koffie, dus dat betekent ook geen groene of zwarte thee. Wel staat hier nu constant een potje kruidenthee klaar. Geen koffie betekent niet: geen warme drank.

Mijn cafeïne-detox dag na dag

Dag 1 – Paar uur na het wakker worden onrustig gevoel, vermoeidheid, met momenten wat hoofdpijn. Prikkelbaarder dan normaal. In de namiddag dutje van één uur gedaan. De hele dag getracht zo actief mogelijk te blijven om niet te vaak aan koffie te denken. Kleine slaperige ogen, grieperig gevoel.

Dag 2 – Vermoeidheid, hoewel de oura ring me aangaf dag ik een top-nacht achter de rug had.  Wat problemen bij het uitvoeren van dagelijkse taken. Dezelfde symptomen als dag 1, maar het gevoel dat het al de juiste richting uitgaat. Na de lunch ook weer en klein dutje moeten doen.

Dag 3-5 – Minder scherp en aanwezig de hele dag, tot frustratie van Sofie die ons pop-up-restaurant met een zombie moet voorbereiden. Ik vind het zelf lastig en voel me wat gedesoriënteerd en traag. Enkel s avonds op dag 4 kan ik me even oppompen om onze keto workshop voor starters te geven. Een uitgebreide koude douche net ervoor doet wonderen.

Dag 6 – Bijna weer helemaal de oude. Af en toe momenten van koffie-goesting maar al bij al een prima dag. ‘

Dag 7 – Normale dag. Veel energie. Actief. Klaar om één hele maand mijn koffie links te laten liggen.

Op één april begin ik weer met koffie.

Voor mij draait deze cafeïnevrije periode rond optimalisatie en algemene reset.

Als je je een soort koffie burn-out voelt, overweeg dan om de cafeïne te verminderen voor een tijdje.

Of doe helemaal niets. Uiteindelijk is het jouw lichaam, jouw leven.