De kernvraag is hoe we aan adequate informatie geraken.
Als er een ding is dat 2020 en de pandemie-crisis me heeft geleerd, is het dat we allemaal enorme nood hebben aan kennis. Juiste informatie. Deze crisis ging niet alleen over gezondheid en economie, vanaf het begin van deze pandemie ging het ook over wie waar de mosterd vandaan haalde.
Hoe dodelijk is dit? Wat zijn de risico’s? Hoe wordt iemand besmet? Wat is de demografie van dodelijke slachtoffers, de geografie van verspreiding? Hoe besmettelijk is het? Wie kunnen we vertrouwen met zulke enorm uiteenlopende meningen die er zijn?
Verloren gegane kennis
Bovenstaande vragen had ik bij de start. Nu stel ik me zelfs ‘meer existentiële vragen’. Soms krijg je namelijk de indruk dat we heel wat kennis zijn kwijt gespeeld. En dat verontrust en intrigeert. Zeker als je beseft met welke wetenschappelijke omzwervingen we terug bij keto als oplossing zijn geraakt.
Zo zou je namelijk veronderstellen dat kennis minder snel verloren gaat in een informatietijdperk waarin we allemaal met een mobiele knip van de vinger toegang hebben tot een schat aan informatie, niet?
Waarom beschermde dit alles ons dan niet om ten prooi te vallen aan een middeleeuwse theorie (lockdowns) van gezondheidsmanagement? Hoe konden onze angsten en afhankelijkheid van computermodellen zo gemakkelijk de overgeërfde wijsheid uit het verleden verdringen? Waarom veroorzaakte dit nieuwe virus regelrechte aanvallen op onze vrijheden en rechten terwijl dit in de vorige eeuw met nieuwe virussen niet is gebeurd?
“A false idea, but one clear and precise, will always have more power in the world than a true, but complex, idea.”
Alexis de Tocqueville
Eerlijke kennisoverdracht
Jammer genoeg ontbreekt het ons nog steeds aan eerlijke kennisoverdracht en gaan onze bestaande instituten ons hierbij niet helpen. De informatiechaos begon al in januari 2020. Filmpjes stroomden binnen uit Wuhan. Politieagenten sleurden mensen uit hun appartementen en gooiden hen in quarantaine. Daarna volgden getuigenissen en mini-documentaires. Het zag er allemaal angstaanjagend uit. Mensen waren toen nog niet in paniek. Meestal probeerden de media hen nog te kalmeren.
Begin maart 2020 las ik nog stukjes waarom paniek niet nodig was: “Het is eng om te denken dat er een onzichtbare vijand is om je ziek te maken. Maar je arts panikeert niet en jij hoeft dat ook niet te doen.” Dat was de teneur.
De maanden erna hebben we wél enorm gepanikeerd. Nu lijkt het alsof niemand nog zijn cool kan bewaren, ondanks een totaalplaatje dat er heel wat rooskleuriger uitziet dan het oorspronkelijke doemdenken. Zeker als je als individu een goed werkend immuunsysteem hebt. Ik snap het wel: er heerst heel wat onduidelijkheid en onzekerheid hoe je dat laatste moet bereiken. Bovendien helpt het niet dat we collectief geen geen goede criteria hebben om de de algemene gezondheid van onze maatschappij te bepalen. De gedachte of zij die “gezond zijn” wel zo gezond zijn als we denken, speelt altijd in mijn achterhoofd.
Gary Taubes nieuwe boek Case for Keto
Ik moet aan het voorbije jaar en dat kennis-kluwen denken terwijl ik het nieuwe boek “Case for Keto” van onderzoeksjournalist Gary Taubes lees. Hij staat bekend als iemand die nauwgezet onderzoekt. Je kan gerust zeggen dat Taubes de “eet minder, beweeg meer” dieet-orthodoxie in zijn boeken met de grond gelijk maakte.
Zijn nieuwste boek leest als een persoonlijk pamflet. De “Case for Keto” richt zich op jij en ik die niet veel nodig hebben om zwaarder te worden.
Zelf plaatst hij zich in die belaagde groep “ondanks een verslaving aan lichaamsbeweging gedurende het grootste deel van een decennium” en zijn eetstijl van “vetarm, meestal plantaardig ‘gezond’ eten”.
“Ik vermeed avocado’s en pindakaas omdat ze veel vet bevatten. Bij rood vlees, met name biefstuk en spek, dacht ik altijd aan een middel om vroegtijdig te sterven. Ook at ik alleen het eiwit van de eieren.”
Toch bleef hij te zwaar en vechten tegen de bierkaai. Herkenbaar voor velen.
Taubes begon die kilo’s kwijt te raken toen hij zich realiseerde dat one-size-fits-all voedingsadviezen niet werken. Onder ander omdat mensen metabolisch anders zijn. De ene kan koolhydraten en suiker in relatief grote hoeveelheden eten en geraakt ermee weg. Niet iedereen heeft zoveel geluk.
“De enige oplossing is keto”
Wie beweert “een trage stofwisseling” te hebben, wordt maar al te vaak gezien als een zwakkeling met excuses voor zoveel zwakte en verwennerij. Die beschuldigende kijk – dat dikke mensen gemakkelijk magere mensen zouden kunnen zijn, als ze maar minder zouden eten en met meer ijver zouden sporten – is verkeerd, zegt Taubes. Het komt neer op wat filosoof Francis Bacon “wenswetenschap” noemde. Een wetenschap gebaseerd op “fantasieën, meningen en het uitsluiten van tegenbewijs”.
Het is waarschijnlijker dat mensen die voortdurend vechten om af te vallen, “een stofwisselingsstoornis hebben waarbij ze te veel vet ophopen”. Ze slaan vet op terwijl ze het voor energie zouden moeten verbranden. Ze worden “insulineresistent”. Ik beschreef het onlangs zelf met mijn eigen anekdote. Insulineresistentie betekent dat je insulinespiegel dagelijks langer hoger blijft dan ideaal is. In plaats van vet te mobiliseren, heb je dan de neiging om het op te slaan, met name boven de taille.
“Magere mensen zijn niet zoals wij. Ze worden niet dik als ze koolhydraten eten. Alleen de gedachte eraan doet hen er niet naar hunkeren. Ze hebben de keuze om met koolhydraten te leven of niet. Wij niet.” (Gary Taubes: “The Case for Keto”)
Oude wijn in nieuwe zakken?
Het idee dat koolhydraten je dik maken en zelfs wat gevaarlijk zijn voor sommige mensen, is niet nieuw. In 1825 merkte Frans gastronomieschrijver Brillat-Savarin op dat mensen hunkeren naar hunkerden brood, zetmeel en pudding. Dat inzicht haalde hij uit de meer dan 500 gesprekken die hij voerde met ‘dinermetgezellen die werden bedreigd of getroffen door zwaarlijvigheid’.
Savarin worstelde zelf 30 jaar met zijn gewicht. Zijn buik noemde hij ‘son ennemi redoutable’.
Hij maakte korte metten met wanhopigen die wilden afvallen maar geschokt waren door het idee om levenslang koolhydraten te verzaken: “Eet dan je koolhydraten, word dik en blijf dik!”
Later diezelfde eeuw schreef ook William Banting het boekje ‘Letter on Corpulence‘, waarin hij dezelfde eetstijl adviseerde.
Taubes gebruikt in ‘The Case for Keto’ meer diplomatieke taal, maar zijn onderliggende boodschap is in wezen dezelfde.
Koolhydraatbeperking blijft omstreden
Alleen al het idee dat het beperken van koolhydraten belangrijk is voor sommige mensen, is momenteel omstreden. Het klassieke script over gezond eten vertelt ons nog altijd dat we onze maaltijden moeten baseren op zetmeelrijk voedsel. In sommige conventionele volksgezondheidskringen wordt een eetstijl dat koolhydraten elimineert als potentieel gevaarlijk gezien. Een bewering die Taubes in de diepte bestrijdt door uitgebreid te verwijzen naar meer recente voedingswetenschap.
“Voedsel eten dat we als mensensoort duizenden of honderdduizenden jaren lang consumeren heeft waarschijnlijk minder risico’s.
Zeker als je het in zijn oorspronkelijke vorm zou eten.
Het is beter dan voeding dat relatief nieuw is voor de mens of verwerkt wordt op een relatief nieuwe manier.”
Met een beetje logisch en gezond verstand zou je deze claim relatief makkelijk kunnen aanvaarden, maar zoals aan het begin aangegeven zijn we met zijn allen ons gezond verstand wat kwijt geraakt.
Het advies van Taubes staat haaks op het verouderde paradigma dat de afgelopen 60 jaar in volksgezondheidskringen verankerd geraakte. Hij maakt deel uit van een groeiende groep doctoren en voedingsdeskundigen van wie de resultaten aantonen dat we anders over voeding moeten denken. Zij die zich gedoemd voelen om dik te zijn, doen er goed aan om de boeiende informatie uit Taubes’ boek en dus keto een kans te geven. Zoals ook vaak blijkt uit de ervaringen die anderen met ons delen, kan het wel eens je leven veranderen.
Nieuwe voedingsrichtlijnen
In dezelfde periode dat Taubes’ boek uitkwam, publiceerde de Amerikaanse federale overheid bijgewerkte voedingsrichtlijnen voor de komende vijf jaar (Engelstalige Samenvatting). Ik tracht dit soort zaken te volgen, want het is uiteindelijk de basis voor wat we ook in onze contreien overnemen en communiceren. In dit soort richtlijnen adviseert de overheid welke hoeveelheid calorieën, vetten, eiwitten, koolhydraten we dagelijks moeten consumeren.
Ik ben altijd verwonderd dat mensen hier rekening mee houden, maar dat gebeurt in grote lijnen wel. Dat leerde een andere onderzoeksjournaliste, Nina Teicholz, mij. Dieetadvies inwinnen bij je overheid is anderzijds ongeveer net zo verstandig als morele leiding zoeken bij politici.
In hun proces heeft het Amerikaanse gezondheidsdepartement een ‘commissie van deskundigen’ – PhD-onderzoekers, artsen, voedingsdeskundigen en volksgezondheidsfunctionarissen – bijeengeroepen om met nieuwe aanbevelingen te komen. Op dat punt wordt het interessant. In haar eindrapport heeft de commissie ten zeerste aanbevolen dat Amerikanen hun suiker- en alcoholinname moeten verminderen. Goed, denk je, dat lijkt op zich nauwelijks controversieel.
Toch verwierp het Department of Health and Human Services deze aanbeveling en verklaarde dat “er geen overwicht aan bewijs was in de beoordeling van de commissie om wijzigingen in de kwantitatieve maxima voor toegevoegde suikers of alcohol te onderbouwen”.
Echt? Niet genoeg bewijs?
Er zijn talloze onderzoeken de voorbije decennia die de schadelijke effecten aantonen die overtollige suiker heeft op het menselijk lichaam, vooral bij kinderen. Als ouder weet je dit uit eigen ervaring.
Om nog maar te zwijgen van het feit dat er letterlijk nooit een enkele, geloofwaardige studie is geweest die concludeerde dat kinderen meer geraffineerde suiker zouden moeten consumeren. Wil je je zelf hier verder in verdiepen, lees dan het vorige boek van Gary Taubes, ‘The Case Against Sugar’?
En toch kan zo’n overheidsdepartement ondanks decennia aan voldoende stevig bewijs nog steeds niet tot dezelfde conclusie komen. Voor hen is het nog niet duidelijk of suiker schadelijk is. Hoe moet iemand deze mensen serieus nemen?
Toevallig is dit hetzelfde ministerie van een grote Amerikaanse overheid dat ons en de rest van de wereld vertelt dat de COVID-vaccins volkomen veilig zijn. Hebben we dit goed begrepen? Ze komen er niet achter of suiker slecht is? Maar ze zijn er 100% zeker van dat de vaccins veilig zijn en dat iedereen ze moet innemen?
Dit is slechts een klein voorbeeld van het werkelijk onzinnige denken dat we ook dit jaar mogen verwachten. Sta me toe waakzaam en sceptisch te zijn.
Finale gedachten
Er is een oud Chinees gezegde dat luidt: “Moge je in interessante tijden leven”.
Hoewel het een zegen lijkt, wordt de uitdrukking normaal gesproken ironisch gebruikt. Het leven is beter in ‘oninteressante tijden’ van vrede en rust dan in ‘interessante’, meestal moeilijke tijden.
Het jaar 2020 was helaas een zeer interessant jaar, en 2021 lijkt ook die weg op te gaan.
Laten we met zijn allen de juiste vragen blijven stellen en goed afwegen welke informatie we kunnen vertrouwen en welke niet.
Optimaliseer je eigen keto leven
Gebruik de start van dit nieuwe jaar om je eigen keto-aanpak een boost te geven door ons nieuwe online programma “Keto Optimalisatie” te volgen: 25 dagen motivatie, inzicht en extra verdieping.
