Vet is verwarrend. Zoveel verschillende soorten vet. Sommige, zo krijgen we te horen, zijn goed. Anderen zijn niet goed. Wat is de waarheid? En dan is er nog die term: vet! Tijd voor klare taal in dit artikel. 

We zijn allemaal opgegroeid met het idee dat vet uit voeding voor een opeenstapeling van lichaamsvet zorgt. Vet dat je opeet, kan niet anders dan rond je billen eindigen.  Slierten vet in de aderen, afkomstig van vet uit voeding en van cholesterol, zorgen voor hartaanvallen. Dat was het andere dat ze ons vertelden. Visueel leek dat beeld wel te kloppen!

Nu blijkt dat allemaal niet waar?!

Totaal niet. Vet eten maakt je niet vet. Vet eten zorgt niet voor hartinfarcten. Dat is niet mijn mening of die van andere ‘alternatieve opinies’, dat is de consensus van de 2015 Dietary Guidelines Advisory Committee, een groep van conservatieve wetenschappers die uiteindelijk alle aanbevelingen schrapten om vet uit voeding of cholesterol te beperken.

Assumpties moet je testen. En via studies bewijzen vooraleer je ze als feit aanvaardt. Dat is zo bij exacte wetenschappen. Dat hoort ook zo bij voedingswetenschappen. Maar daar wringt bij die voedingswetenschappen historisch het schoentje. De voorbije 50 jaar hebben “experten” heel wat theorieën aanvaard die ofwel geen wetenschappelijke grond hadden of via manipulatie naar voren werden geschoven.

Hieronder een mooie waslijst van de misleidende of foutieve richtlijnen die we daardoor zijn beginnen geloven:

• Vermijd zout want het kan tot hoge bloeddruk leiden
• Vermijd eieren en andere vormen van cholesterol want cholesterol leidt tot hart-en vaatziektes
• Gebruik zonnecreme om je huid te beschermen omdat zonlicht kanker veroorzaakt
• Eet volle granen want die zijn goed voor jou en je gezondheid
• Gebruik plantaardige oliën, zoals margarine, want die zijn goed voor je hart
• Vermijd rood vlees en spek, want het eten ervan leidt tot kanker
• Eet heel wat fruit en groenten want dat zijn de meest voedingsrijke producten
• Zorg ervoor dat je dieet weinig vet bevat en hoger is in koolhydraten, want vet eten zorgt voor hartinfarcten

Geen enkele van die hypotheses heeft meer rampzalige gevolgen gehad voor onze gezondheid dan die laatste.  Vet eten, zo werd benadrukt, maakt je vet én zorgt oor hartinfarcten. Overheden gingen daardoor verkeerde voeding promoten.

De voedingsindustrie sprong gretig op de kar, zag heel wat opties, en begon vetarme junk te verkopen als ‘gezonde voeding’. Wat op zijn beurt ertoe leidde dat miljoenen mensen in de wereld zwaarlijvig, ziek en/of diabeet werden. Allemaal te danken aan één assumptie die als ‘gezond verstand’ werd aanvaard zonder amper enige wetenschappelijke verdieping.

Deze week heb ik mijn boek ‘Ketoman – Bevrijd van alle Onzin: eetstrategieen voor sceptici’ naar de drukker gebracht. Dat was voor sommige vrienden de kans om me opnieuw over vetten uit voeding aan te spreken. Telkens sta ik ervan versteld hoe vastgeroest ze nog zitten in hun kennis erover.

Hoe komt dat toch?

De leugen dat vet uit voeding publieke vijand numero uno is, was gestoeld op drie slechte concepten:

1. Lichaamsvet en vet uit voeding zijn één en hetzelfde
2. Een calorie is slechts een calorie
3. Verzadigd vet en neefje cholesterol eten, veroorzaakt opstoppingen in hartvaten en vervolgens hartinfarcten

Laten we die drie concepten eens onder de loep nemen.

Eerste concept: het vet dat we eten wordt het vet in ons lichaam

Onzin natuurlijk. Neem nu het voorbeeld van eieren als ontbijt. De typische opmerking is nog steeds: hoe zit het dan met mijn cholesterolgehalte? De meest voorkomende misvatting over cholesterol is dat er iets ongezonds aan is. Cholesterol is één van de herstellende stoffen van het lichaam en de verhoogde aanwezigheid in je systeem vertelt je dat je lichaam iets probeert te genezen. Vaak is dat ‘iets’ een ontsteking, wat de ware oorzaak van het probleem is.

De meeste mensen op een Westers eetpatroon consumeren 200 tot 300 milligram cholesterol per dag, maar je lichaam heeft ongeveer 1000 milligram per dag nodig. Je lichaam produceert dus de rest van het benodigde cholesterol in de lever, wat er ook gebeurt. Je lichaam maakt extra cholesterol aan omdat cholesterol essentieel is voor hormoonfuncties, met name de hormonen die je lichaam nodig heeft tijdens stressvolle tijden.

Wanneer mensen “statine geneesmiddelen” gebruiken om hun cholesterol te verlagen – in plaats van zich te concentreren op het elimineren van het voedsel dat de ontsteking veroorzaakt (bewerkt voedsel) – veroorzaakt dit een breed scala aan bijwerkingen, waaronder spiervermoeidheid, verlaging van CoQ10 (een belangrijke vitamine voor de gezondheid van het hart), verhoogd risico op diabetes, en nog veel meer.

Dus geef je lever wat rust en eet gerust nog wat extra eieren!

Tweede concept: een calorie is slechts een calorie

Het idee achter die denkwijze? Eén gram koolhydraten heeft 4 calorieën en één gram vet heeft 9 calorieën. Heel wat koolhydraten eten en vet verminderen, zal je strak houden. Fout!

Een interessante studie uit 2012 heeft aangetoond dat een eetstijl met heel wat vetten, in vergelijking met een dieet met heel weinig vetten, je metabolisme versnelt met 300 calorieën per dag. Vet eten versnelt je metabolisme en helpt je gewicht te verliezen. Dat zet conventionele wijsheid op zijn kop.

Derde concept: het eten van verzadigd vet en cholesterol zorgt voor opstoppingen in hartvaten en voor  hartinfartcten

De medische wereld is beginnen geloven dat het eten van verzadigde vetten én cholesterol voor verstoppingen in de hartvaten en dood door hartinfarct veroorzaakt. Maar wat blijkt ondertussen?

Ondanks massale verbeteringen in medische technologie is de gezondheid wereldwijd achteruit aan het gaan. Cijfers van hartinfarcten swingen de pan uit. Lees deze projectie maar eens voor 2035 van de American Heart Association. Diabetes-cijfers zijn overal aan het stijgen. Onze mond viel open toen we anderhalf jaar geleden in Nicaragua waren en die cijfers lazen én een maand lang aan den lijve konden ondervinden. Ook op dat vlak zijn heel wat voorspellingen allesbehalve rooskleurig. Bovendien blijven de meeste diabetische gevallen ongediagnostikeerd, of die mensen nu mager of dik zijn.

Dat alles kan je mooi terugbrengen naar het advies om vetarm te eten.

Te biechten gaan

Plaats je die drie foutieve concepten op een rijtje, zie je meteen ook de grote stimulans voor gezondheidsautoriteiten om ons allemaal te vertellen waarom we boter, vlees en kokosolie in de vuilbak zouden moeten kieperen. Dat is ook de reden waarom in 1980 de US Dietary Guidelines vetarme diëten begon aan te bevelen. Met het verstrijken van de jaren werd hun advies steeds agressiever en leidde het uiteindelijk tot de voedingspiramide uit 1992. In die piramide zie je het advies om brood, rijst, ontbijtgranen en pasta naar believen te eten, en om zelfs vette plantaardige voeding zoals noten en avocado te vermijden. Olie en vetten: spaarzaam graag!

Ik heb de oorspronkelijke USDA (US Department of Agriculture) voedingspiramide nog eens gevonden. Dateert uit 1992. Je kan ondertussen gerust zeggen dat het heel wat wereldwijde voedingsonzin in gang heeft gezet. Of: één van de flagrantste voorbeelden van een algemene veroordeling van ‘vet uit voeding’ zonder rekening te houden met het type vet dat wordt geconsumeerd.

Zo gaf het niet alleen aan dat je “spaarzaam” alle vormen van vet moet consumeren, maar het gooide vetten en oliën op dezelfde hoop als het snoep. Dan liever een praktische keto koolhydraatpiramide!

Na 40 jaar communicatie en verspreiding zijn gezondheidsautoriteiten en voedingsexperten eindelijk schoorvoetend aan het opbiechten dat wat we te horen kregen fout was. En het is niet dat zij de wetenschap slecht interpreteerden. De wetenschap zelf aan de basis was slecht. Eén van de gevolgen van de kruistocht van overheden tegen verzadigde vetten was dat overal mensen vetten zoals boter en spek gingen vervangen door industrieel geproduceerde plantaardige oliën. De zogenaamde transvetten.

Vandaag de dag weet elke goed geïnformeerde onderzoeker en voedingsdeskundige dat vet eten je niet vet maakt of niet voor hartinfarcten zorgt. Anderzijds kan je nog steeds online gaan en de godganse dag voedingsadvies over vet lezen dat verouderd, niet accuraat en gevaarlijk is.

De shift rond vetten is enorm. Maar zoals onze voorouders heel traag moesten wennen aan het idee dat de aarde rond de zon draait, gaat het heel wat tijd kosten voor we met zijn allen anders kijken naar vetten.

Vetten en oliën zijn de baarlijke duivel. Zo is ons altijd verteld. Niets is verder weg van de waarheid. Vet is essentieel voor je gezondheid. Laat je dus niets wijsmaken als iemand naar die vetten verwijst als jij over keto start.