Industrialisering heeft het mogelijk gemaakt om plantaardige voeding te gebruiken om voedingsproducten te produceren in grote hoeveelheden, waarvan mensen die nooit eerder hadden verteerd. Alleen omdat iets kan worden geproduceerd, wil dat natuurlijk nog niet zeggen dat het ideaal is om te eten. Heel wat dingen die we in ons lichaam steken, zijn een drug of een oneetbaar industrieel product dat ons is opgedrongen tijdens de vorige eeuw van behoorlijk wat voedingspropaganda en slecht overheidsbeleid.

Is soja slecht voor je?

Goeie vraag. Er zijn namelijk heel wat voedingsmiddelen die onder ‘soja’ vallen. Zo vind je sojaolie, soja-eiwit of sojamelk. En is er ook natto, tempeh en sojasaus. Verder heb je jonge gestoomde sojabonen of gedroogde sojabonen die gekookt worden als een gewone boon.

Het historische perspectief

Historisch gezien was soja geen eetbaar gewas. Het werd namelijk gebruikt om stikstof in de bodem te fixeren. De Chinezen ontdekten voor het eerst hoe ze het eetbaar konden maken door middel van uitgebreide fermentatie in producten als tempeh, natto en sojasaus. Hongersnoden en armoede dwongen oosterse bevolkingen later om er meer van te eten, en het heeft aantoonbaar een negatief effect gehad op de fysieke ontwikkeling van bevolkingsgroepen die er lange tijd afhankelijk van waren.

Moderne sojaproducten zijn afkomstig van sojalecithine. Hieronder vind je hoe de Weston Price Foundation het proces beschrijft waarmee sojalecithine wordt voorbereid:

Soybean lecithin comes from sludge left after crude soy oil goes through a “degumming” process. It is a waste product containing solvents and pesticides and has a consistency ranging from a gummy fluid to a plastic solid. Before being bleached to a more appealing light yellow, the color of lecithin ranges from a dirty tan to reddish brown. The hexane extraction process commonly used in soybean oil manufacture today yields less lecithin than the older ethanol-benzol process, but produces a more marketable lecithin with better color, reduced odor and less bitter flavor.

Historian William Shurtleff reports that the expansion of the soybean crushing and soy oil refining industries in Europe after 1908 led to a problem disposing the increasing amounts of fermenting, foul-smelling sludge. German companies then decided to vacuum dry the sludge, patent the process and sell it as “soybean lecithin.” Scientists hired to find some use for the substance cooked up more than a thousand new uses by 1939.

Hoewel er heel wat geweldige toepassingen van soja zijn in de industrie, is het gebruik ervan in voedsel voor het grootste deel een regelrechte ramp geweest, zoals deze uitgebreide discussie door The Weston Price Foundation uit de doeken doet. Al die onderbouwingen voor de destructieve aard van sojavoedsel zijn jammer genoeg niet voldoende motivering voor de talrijke speciale belangen, waardoor heel wat voedingsrichtlijnen dergelijk plantaardig materiaal blijven pushen als vervangproduct voor vlees.

Sojaolie

In onze moderne wereld is sojaolie zeker één van de grootste boosdoeners voor onze menselijke gezondheid. In de afgelopen eeuw is onze consumptie van sojaolie omhooggeschoten en is ook het aandeel aan linolzuur in menselijk lichaamsvet gestegen. Aangezien ook de absolute hoeveelheid lichaamsvet is toegenomen, zie je een enorme stijging van de absolute hoeveelheden linolzuur. Lichaamsvet is niet inert. Het is een endocrien hormoon, en het type vet dat je in je lichaam opslaat, kan je hormonale output en je metabolische gezondheid bepalen.

Die toename van door sojaolie veroorzaakt linolzuurrijk lichaamsvet gaat hand in hand met de toename van zwaarlijvigheid, diabetes type2, hartaandoeningen en alle andere degeneratieve ziekten die we steeds vaker in het moderne leven aantreffen.

Sojaolie heeft niet “als doel” om te worden geconsumeerd, omdat het niet eens als product zou bestaan zonder industriële extractiemethoden. Je kunt een sojaboon niet persen en extra vierge sojaolie krijgen. Je hebt oplosmiddelen en apparatuur op industriële schaal nodig om sojaolie te maken. Dit alleen al is een goede indicatie dat we het niet zouden moeten eten. Verder zijn er nog andere onderzoeken die bevestigen dat het geen goed idee is. Zo heeft sojaolie een lage oxidatieve stabiliteit: hitte beschadigt het vrij snel en gemakkelijk. (Bron) Op sojaolie gebaseerde voeding voor pasgeborenen behoort tot de slechtste en produceert slechte resultaten in metabolisme en groei. (Bron) Sojaolie in combinatie met cholesterol uit de voeding beschadigt de lever. (Bron)

Sojamelk

Geloof het of niet, maar van alle populaire melkproducten die geen zuivel zijn, bevat sojamelk de meeste voedingsstoffen en komt het waarschijnlijk het dichtst in de buurt van koemelk. Sojamelk bevat veel eiwitten. Het bevat een uitgebalanceerde selectie van mineralen. In één bepaalde vergelijkende studie die sojamelk vergelijkt met kokosmelk, amandelmelk, rijstmelk en koemelk, kwam sojamelk het dichtst in de buurt van koemelk, vooral omdat het daadwerkelijk meetbare voedingsstoffen bevatte. Wat mij betreft, is sojamelk vooral op papier interessant, en is het zeker beter dan andere alternatieven, die vrijwel gewoon een soort van notenwater zijn.

Mensen die regelmatig sojamelk drinken, hebben echter de neiging om een tekort aan micronutriënten te krijgen, mogelijk als gevolg van de fytinezuurniveaus die de opname van mineralen belemmeren (Bron). Een andere mogelijkheid is dat de sojamelk een lekkende darm veroorzaakt, die dan weer de opname van voedingsstoffen afremt.

Verse sojabonen (edamame)

Edamame is bereiding van onrijpe sojabonen in de peul, met een Oost-Aziatische oorsprong. In Japanse izakaya’s is het een populair bijgerecht bij bier. Edamame wordt niet rauw gegeten, maar je hoeft het ook niet veel te koken. Een lichte stoom (of door de magnetron laten lopen, zoals in sushi-restaurants gebeurt) zal de kleine bonen voldoende mals maken.

Hoewel ik het zeker geen vast onderdeel van mijn eetstijl zou maken, is edamame het tussendoortje dat ik mezelf wel zou gunnen. Maar misschien is dat ook eerder emotie (Japanse herinneringen) dan ratio. 

Sojasaus

Echte sojasaus is natuurlijk gebrouwen/gefermenteerd. Pas op voor de zuur-gehydrolyseerde soja-eiwitsaus die zich voordoet als echte sojasaus.