Er is het afgelopen anderhalf jaar veel gebeurd. Voor ons persoonlijk, maar ook in de wereld. Lange tijd heb ik me afgevraagd hoe het toch allemaal mogelijk was: de massahysterie en paniek, de moedwillige aanvaarding van lockdowns en andere beperkingen, de plotselinge haat tegen vrijheid, de irrationele angst van mensen, het opgeven van logica en gezond verstand. Dit en heel wat meer irrationele dingen hebben onze wereld veranderd in een nieuw soort lof der zotheid waarin we vandaag leven.

Hoe komt het dat mensen het zo ver hebben laten komen? Die vraag lijkt met momenten raadselachtig, maar bij nader inzien is het misschien toch niet zo’n mysterie. Zoals wel vaker hoef je niet te zoeken naar grote verklaringen of complottheorieën. Bekijk je een aantal individuele drijfveren, dan wordt al één en ander duidelijker. 

De verspreiding stoppen als initiële drijfveer

Lockdowns hebben de levens van miljoenen mensen over de hele wereld overhoop gegooid. Wereldwijde maskerverplichtingen. Kleine en middelgrote bedrijven die het onderspit moesten delven terwijl sommige big business-concurrenten het “voorrecht” genoten om vrij normaal te werken. Reizen werd met momenten streng beperkt. Coronapasjes begonnen hier en daar te verschijnen.

Kortom: vrijheden, ons productieve leven en zelfs de gezondheid van velen werden opgeofferd op het altaar om “verspreiding te stoppen”. Dit alles gewoon als neveneffect van de “oorlog tegen Covid”. Stilaan is één ding duidelijk: dit gaat al lang niet meer over gezondheid, maar om controle.

Duik je pakweg twee jaar terug in het verleden, dan hadden jij en ik nooit kunnen vermoeden dat regeringen ons willekeurig zouden beginnen ‘opsluiten’. Wie had toen gedacht dat je in amper twee jaar tijd “je papieren zou moeten laten zien” om te bewijzen dat je de toestemming van de overheid hebt om in een restaurant te eten? Wie zou internationaal reizen aanzien als een ‘door de overheid verleend privilege’?

Nog steeds wordt beweerd dat deze nieuwe beperkingen in het belang zijn van de “volksgezondheid”. Deze claim is natuurlijk je reinste onzin als je de dingen een beetje vanop afstand bekijkt. Uitzoomen helpt altijd.

Wat maakte hysterie mogelijk?

De hysterie was mogelijk omdat die was afgestemd op de drijfveren van regeringen, media en zelfs van de massa. Analyseer je even wat elke groep stimuleert, dan zie je ook snel waarom ze allemaal deze waanzin hebben gesteund.

Overheden willen hun voortbestaan garanderen

Laten we starten met ‘de overheid’. De grootste zorg van elke overheid is zelfbehoud. De manier waarop overheden hun kansen hierop vergroten, is door steeds meer controle over hun burgers uit te oefenen. Hoe meer macht, hoe gemakkelijker het is om hun heerschappij over mensen te behouden. De middelen: afhankelijkheid in inkomen, propaganda, publiek onderwijs, belastingen, controle over de wet en puur geweld. Hoe meer macht een specifieke regering vergaart, hoe meer ze haar behoud kan garanderen, zowel in een democratie als in een dictatuur.

Wanneer mensen niet vrij zijn, kunnen ze niet voor zichzelf zorgen – dus worden ze noodzakelijkerwijs afhankelijk van de overheid. Je ziet dit in heel wat domeinen, niet in het minst in de gezondheidszorg. Je merkt dat heel snel aan je persoonlijke leven. Als ik te afhankelijk ben van mijn overheid, wordt het moeilijk om eraan te weerstaan, die te trotseren of in welke vorm dan ook in opstand te komen. Dit is wat regeringen willen. Bewust of onbewust. Zo garanderen ze namelijk hun voortbestaan.

“Iets moeten doen”

Bovendien overheerst al bijna twee jaar de angst*. En we weten dat angstige individuen meestal niet erg goed zijn in het objectief afwegen van risico’s. De perceptie die je hebt ten opzichte van een bedreiging is direct gerelateerd aan het aantal binnenkomende berichten die je erover ontvangt.

Deze logica ligt ook ten grondslag aan een andere ‘politieke wetmatigheid’, namelijk die van ‘We moeten iets doen!’ Elk rationeel persoon weet dat je niet bij elk probleem iets moét doen, maar voor een angstig persoon is de wens om iets TE DOEN allesoverheersend. Rationeel denken zou betekenen dat je een analyse doet van wat er werkelijk aan de dreiging kan worden gedaan, waaruit je bijvoorbeeld zou kunnen afleiden dat er niets aan te doen is.

Je kan bang zijn voor een orkaan. Logisch denken dicteert niet dat er iets kan worden gedaan om zijn koers te veranderen. Maar voor een persoon die panisch is voor die orkaan, is dat onaanvaardbaar. Bijna elk plan dat beweert de orkaan om te buigen door een bepaald offer te brengen, zal dan ook erg aantrekkelijk gaan klinken. Dit soort denken is vrij ‘middeleeuws’, maar zie je jammer genoeg steeds meer bij ons opduiken. 

Media willen aandacht en invloed

Wat de media betreft, hun drijfveer is om meer aandacht te krijgen. Hoe méér mensen hun inhoud consumeren, hoe winstgevender en invloedrijker ze worden. Lees je af en toe ook maar één artikel van een krant zoals HLN.BE (niet doen!), dan zie je bovendien dat dit medium een propagandamachine is geworden.

De pandemische hysterie was ook perfect afgestemd op hun drijfveren. Hoe meer angst ze onder het publiek konden verspreiden, hoe noodzakelijker ze werden in de ogen van de mensen. Sedert maart 2020 zitten heel wat mensen aan hun scherm gekluisterd voor nieuwe updates: wat zijn de nieuwe beperkingen, hoeveel gevallen zijn er, welke variant moeten we deze week vrezen en alle andere soorten “belangrijk nieuws” dat ze kunnen verkopen aan het publiek. Angst verkoopt. Anderhalf jaar zie ik rondom mij niets dan irrationele angst. Waar wij nu wonen is covid-19 nog bijna het enige waarover de officiële Facebook-pagina van de regering communiceert. En wanneer we mails van de school kregen vorig jaar, dan ging het bijna uitsluitend over masker-gebruik of covid-of quarantaine-gevallen. Nog altijd lopen mensen op het strand rond met een masker.

Hoe meer je mensen bang kan maken, hoe meer aandacht je krijgt. De pandemie was – en is nog steeds – een oneindige bron voor hen om angstaanjagend en ‘belangrijk’ nieuws te brengen. En er is jammer genoeg geen reden waarom mediabedrijven willen dat dit stopt.

Kortom, zowel media als overheid hebben een duidelijke drijfveer om meer hysterie te veroorzaken. De pandemie was een perfect excuus voor de regering om meer macht te vergaren en voor de media om relevanter en zelfs ‘noodzakelijk’ te worden. Zeker in tijden waarin digitale alternatieven steeds groter en belangrijker worden.

Wat de massa betreft, hun drijfveer om deze waanzin te aanvaarden, is in eerste instantie misschien niet zo duidelijk. Je kunt je afvragen waarom mensen moedwillig hun vrijheid zouden opgeven en zich onderwerpen aan tirannie. Het wordt allemaal wat duidelijker als je eenmaal begrijpt wat de massa echt wil. De grote massa wil geen vrijheid. Daar trekt niemand zich iets van aan. De drijfveer van de massa is gewoon brood en spelen. En we zullen iedereen steunen die ons dit kan voorschotelen. Ik wil terug op vakantie kunnen gaan. Ik wil terug naar de voetbal kunnen. Ik wil weer concertjes meepikken. Laat me maar snel weer terug ‘normaal’ doen. Ten koste van alles!

Dat is ook uiteindelijk hoe naties hun ondergang tegemoet gaan. De regering belooft gratis dingen, gratis eten, gratis bussen, gratis huisvesting en gratis gezondheidszorg. De massa aanvaardt die belofte zonder zich te bekommeren om de verborgen kosten die ze betalen. In hun portemonnee. In hun denken. In hun lichaam.

Geen samenzweringstheorie maar bittere ernst

Dat alles is geen ‘samenzweringstheorie’. Overheden willen controle. Media willen aandacht. Mensen wil “panem et circenses”. Dat is altijd al zo geweest. En de “pandemie” heeft ze allemaal een excuus gegeven om precies te krijgen wat ze willen. Het samenspel tussen een afbrokkelende samenleving en een opgeblazen overheid is best wel een dingetje, zo blijkt nu. Een ongezond zwaarlijvige overheid zorgt voor ongezond zwaarlijvige mensen. En voor je het weet beland je in een straatje zonder einde. De overheid voorziet de massa al jaren van “gratis” spul. In ruil daarvoor wordt die massa onderdaniger en gehoorzamer aan hun regering. We accepteren zo meer controle over ons privéleven. Maar dit is natuurlijk niet een erg ver vooruitziend perspectief, want zodra de regering haar deel krijgt – en volledige controle over de bevolking krijgt – hoeft ze niet langer de beloften na te komen die ze aan de mensen heeft gedaan.

Zodra de overheid het publiek in zijn val verleidt, heeft dat publiek niet langer de mogelijkheid om te ontsnappen. Dit was in de westerse wereld – die vroeger voor vrijheid en de verlichte waarden stond – welbekend, maar ook daar is deze les al lang vergeten. Het enige dat nodig was om de weegschaal te laten doorslaan, was het vinden van het juiste excuus. Covid-19 heeft hen jammer genoeg precies dat excuus gegeven.

Waren er geen andere alternatieven?

Tientallen jaren wetenschappelijk onderzoek (en ook gezond boerenverstand) leert dat we om onze ​​goede gezondheid te behouden – zowel fysiek als mentaal – gezond moeten eten, sporten, ons blootstellen aan de zon (vitamine D), frisse lucht in moeten ademen en andere mensen ontmoeten. We weten ook dat mensen zonder die dingen een hoger risico lopen op zwaarlijvigheid, hartproblemen, depressies en zelfs een verzwakking van ons immuunsysteem. Sterker nog, sinds het begin van Covid-19 is al bekend dat zwaarlijvigheid een van de meest opvallende risicofactoren is om ernstige ziek te worden.

Kijk eens naar wat regeringen over de hele wereld hebben gedaan als onderdeel van de nieuwe “volksgezondheid”-maatregelen: fitness-plekken werden gesloten, buitenactiviteiten en lichaamsbeweging werden ontmoedigd en soms zelfs verboden, blootstelling aan de zon en frisse lucht werden vervangen door bevelen om “thuis te blijven” en de verplichting maskers te dragen, waarbij gezonde voeding of pogingen om zwaarlijvigheid te verminderen niet eens werden besproken. Zorg dat je afstand houdt en kijk desnoods de hele dag Netflix, daar kwam het bijna op neer.

De alom gekende gewoonten en maatregelen om de gezondheid van mensen te verbeteren werden terzijde geschoven en vervangen door nieuwe totalitaire “alternatieven”. Lockdowns, maskers, afstand houden van elkaar en herhaalde massale vaccinatie zijn de nieuwe “gezonde levensstijl” geworden.

Elke keer hebben regeringen de “oplossing” gekozen die hen de meeste controle over mensen geeft. Ze kozen niet voor de meest geschikte en wetenschappelijk bewezen oplossingen. Dat brengt ons bij de huidige situatie: je bent niet meer gezond als je je goed voelt, in vorm bent, geen vitaminetekort hebt of een goed lichaamsgewicht hebt. Al die dingen doen er niet meer toe. Het enige dat telt is dat je de bevelen van de overheid opvolgt. Dan ben je “gezond”. Met andere woorden, je gezondheid wordt niet langer bepaald door je gezondheid – maar door je gehoorzaamheid.

Dat laatste viel me het voorbije jaar eens zo hard op in een schoolomgeving, klassiek al een omgeving waar gehoorzaamheid één van de dominante waarden is.

Lockdowns, maskers, reisverboden, quarantaines, de constante propaganda, alles wat regeringen de afgelopen anderhalf jaar hebben gedaan – dit is waar het allemaal om draaide. Het gaat niet om gezondheid, het gaat om controle, en coronapasjes zullen hen de permanente en absolute controle geven waar ze al die tijd naar verlangden.

Verzet je tegen nog meer dwaasheid

Ben je echt bezorgd om je gezondheid? Ga dagelijks naar buiten. Sport. Eet gezond. Ontmoet andere mensen. Geniet van het leven en vandaag belangrijker dan ooit: weiger mee te stappen in elk systeem waarbij je een pasje moet voorleggen. Het maakt niet eens uit of je gevaccineerd bent of niet. Dat is een individuele keuze. Waar het om gaat is dat je weigert deel te nemen aan hun controlesysteem. Weiger om “je papieren te laten zien”. Vermijd plaatsen die meedraaien in dit systeem. Vertrek naar een ander gebied, stad of zelfs land waar tirannie niet heerst. Bij ons ben je altijd welkom!

Nu is het moment om anders te denken. Houd het hoofd koel. Trek zelf de stekker uit die afhankelijkheid van overheid, media of kudde-denken. Twijfel je? Dit mooie, ontroerende en boeiende artikel van Ann Bauer is een prima start. Of lees opnieuw een aantal klassiekers zoals Animal Farm of 1984.

En deel gerust je eigen ervaringen hieronder.

* Zowel in fictie als doorheen onze geschiedenis wordt angst door politici gebruikt om controle over de bevolking te krijgen. In fictie belooft de aspirant-dictator een oplossing voor een dreiging waar de bevolking geobsedeerd door geraakt. Die voorgestelde oplossing houdt steevast meer macht in voor de aspirant-dictator, waarbij de burger het te laat merkt om iets aan de situatie te doen. Deze basisverhaallijn komt voor in 1984 van George Orwell, waarin een samenleving wordt bestuurd door de angst voor concurrerende superstaten. Dit thema komt ook naar voren in de film V for Vendetta (aanrader), waarin een elite aan de macht komt door haar eigen volk te vergiftigen.